Tinh hoàn là bộ phận tập trung những tế bào mầm cơ bản, có nhiệm vụ sản sinh tinh trùng và tế bào Leydig có nhiệm vụ sản sinh hormone testosterone. Tinh hoàn là một bộ phận quan trọng quyết định giới tính, khả năng sinh sản của nam giới. Tuy nhiên, do bệnh lý hoặc bất cẩn dẫn đến teo tinh hoàn, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và gây vô sinh ở nam giới.

Thế nào là teo tinh hoàn?

Teo tinh hoàn là trường hợp tinh hoàn có kích thước nhỏ hơn bình thường. Thể tích trung bình của tinh hoàn một người trưởng thành vào khoảng 18.6 ± 4.8mL. Kích thước tinh hoàn được đo bằng thước đo tinh hoàn hình xoan (ellipsoid orchidometer) – với phương pháp đo này, đa số người nam trưởng thành có thể tích mỗi tinh hoàn > 15mL. Nguyên nhân teo tinh hoàn gây vô sinh

Tất cả những nguyên nhân gây teo cả 2 bên tinh hoàn thì đều dẫn đến vô sinh.

a. Biến chứng của bệnh quai bị

Viêm tinh hoàn là biến chứng thường gặp của bệnh quai bị ở nam giới sau tuổi dậy thì. Khi bị viêm, tinh hoàn đau và sưng to, thường kèm với sốt. Sau đó, quá trình teo tinh hoàn sẽ diễn tiến từ khoảng 50% những bệnh nhân này. Quá trình teo tinh hoàn sẽ diễn tiến trong vòng 1- 6 tháng sau đợt viêm cấp tính. Quá trình sinh tinh sẽ giảm dần và có thể mất hẳn. Teo mô tinh hoàn có thể do tác động trực tiếp của virus hoặc thứ phát do thiếu máu cục bộ trong quá trình mô bị viêm, phù. Nếu bị viêm cả hai bên tinh hoàn (khoảng 15%), sẽ dẫn đến vô sinh hoàn toàn.

b. Xoắn tinh hoàn

Đây là tình trạng rất nguy hiểm, thường xảy ra ở nam giới từ 10 đến 20 tuổi. Có nhiều nguyên nhân khiến tinh hoàn bị xoắn nhưng chủ yếu do tính di động của tinh hoàn trong bìu gây nên, làm tắc nghẽn mạch máu nuôi bìu. Hậu quả là làm chết các tế bào nuôi dưỡng ở tinh hoàn và không thể sản sinh được tinh trùng.

c. Giãn tĩnh mạch thừng tinh

Giãn tĩnh mạch thừng tinh làm rối loạn chức năng tinh hoàn, và trong một số trường hợp sẽ gây teo tinh hoàn do các van không hoạt động tốt nên máu không dồn vào các tĩnh mạch, kết quả là tăng áp lực ở các tĩnh mạch và bị nhiễm độc tố của máu ứ đọng. Máu ứ đọng làm tăng nhiệt độ tinh hoàn nên ảnh hưởng trực tiếp tới việc sản xuất tinh trùng, cụ thể là số lượng tinh trùng giảm, chất lượng cũng giảm sút.

d. Chấn động cơ học

Do những hành động quá mạnh bạo trong khi quan hệ hoặc thủ dâm. Có những trường hợp nam giới thường xuyên phải di chuyển nhiều (lái xe hoặc ngồi sau xe), nhất là đi xe đạp trong một thời gian dài hoặc trên những địa hình không bằng phẳng khiến đôi tinh hoàn bị chấn động, xốc nẩy quá nhiều. Ngoài ra, chỗ hiểm bị va đập vào vật cứng (thường gặp nhất khi chơi thể thao) cũng là một nguyên nhân khiến tinh hoàn bị hư hại.

e. Xơ gan

Tế bào gan bị tổn thương không thể đảm nhiệm chức năng thoái giáng androgen, do đó làm ứ đọng androgen trong cơ thể, làm tăng lượng oestrogen được chuyển hóa từ androgen. Bên cạnh đó, gan cũng giảm chức năng thoái giáng oestrogen. Nồng độ oestrogen cao dẫn đến giảm tổng hợp testosterone vào tinh hoàn, giảm kích thước ống sinh tinh, từ đó dẫn đến teo tinh hoàn.

Phòng vô sinh do teo tinh hoàn

a. Tiêm vac xin phòng quai bị và kiểm soát biến chứng sau quai bị

Trẻ em và nam giới dậy thì, thiếu niên và người trưởng thành chưa có miễn dịch chống quai bị cần được tiêm vắc xin phòng bệnh quai bị . Nam giới sau tuổi dậy thì khi mắc bệnh quai bị cần đến bệnh viện để kiểm tra xem có bị biến chứng tinh hoàn không hoặc việc sinh tinh có bị ảnh hưởng không. Nếu khả năng sinh tinh không thể phục hồi, bệnh nhân cần đến các bệnh viện có điều trị vô sinh để được trữ tinh trùng cho đến khi cần sử dụng.

b. Tăng cường luyện tập thể dục

Luyện tập thường xuyên giúp khí huyết lưu thông, cơ bắp dẻo dai, thân thể cường tráng. Khi máu tuần hoàn tốt, đương nhiên tinh hoàn cũng liên tục được bổ sung đủ máu để duy trì các hoạt động sinh lý thông thường.

c. Ăn các thực phẩm giàu protein

Thịt nạc, thịt gia cầm hoặc sữa là những phực phẩm giàu protein, giúp các mô trong cơ thể thêm mạnh mẽ. Ngoài ra, cá ngừ, cá hồi, phô mai, mầm lúa mì… chứa arginine – loại axit amin đặc biệt có tác dụng tăng cường hormone và làm giãn nở mạch máu – cũng là thực phẩm rất phù hợp cho phái mạnh muốn cải thiện kích thước cậu bé.

d. Nói không với thuốc lá, rượu và thức uống chứa cafein

Những đồ uống chứa nhiều cafein và chất kích thích khiến huyết áp tụt giảm và gấy rối loạn chức năng cậu nhỏ. Đồng thời, thuốc lá cũng bị xem là một trong những “thủ phạm” chính gây nên hình dáng “suy dinh dưỡng” của cậu bé.

Chất nicotine có trong thuốc lá dễ gây ra hiện tượng co cơ hoặc co bắp thịt. Thậm chí, thuốc lá còn ảnh hưởng xấu tới quá trình cương cứng, khiến “cậu nhỏ” lưu thông máu kém.

e. Hạn chế các thói quen xấu đến cậu bé

Thủ dâm quá nhiều hoặc dùng lực quá mạnh khiến dương vật và tinh hoàn bị tổn thương, “thả rông” dương vật khi chơi các môn thể thao vận động mạnh, đặt laptop lên đùi khi sử dụng, đi xe đạp sai cách… là những thói xấu dễ khiến nam giới nhanh chóng đối diện với chứng teo tinh hoàn và vô sinh nam sớm. Vì vậy cần chú ý và quan tâm đến bộ phận sinh dục ngoài để không xảy ra những vấn đề đáng tiếc.

Theo NTD